از بی تدبیری مسئولین تا توطئه خارجی در وابسته کردن ایران به واردات غذا

 آخرین برنامه ثریا، در هفته گذشته، که با موضوع مهم امنیت غذایی روی آنتن رفته بود، از واقعیات مهم و البته تلخی درباره موضوع استراتژیک امنیت غذایی پرده برداشت.

این برنامه که با موضوع بررسی مشکلات و معضلات نظام کشاورزی و امنیت غذایی با حضور دکتر اسکندر زند، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی و مهندس حسن حیدری، کارشناس ارشد مرکز مطالعات راهبردی غذا و کشاورزی دانشگاه تهران به روی آنتن شبکه اول سیما رفته بود، از برخی بی‎تدبیری‎ها و البته نقش غیرقابل انکار توطئه خارجی در جهت تامین امنیت غذایی کشور پرده برداشت.

آنچه در ادامه می‎خوانید، بخش‎های مهم این برنامه تلویزیونی است:

حیدری: ایران کشورهای دیگر را به غذاهای غیر اساسی وابسته کرده است اما خودش وابسته غذاهای اساسی است!

در بخش اول برنامه مهندس حیدری با ارائه اسلایدهایی به تشریح وضعیت کشاورزی و امنیت غذایی در کشور پرداخت. این اسلایدها تراز تجاری محصولات کشاورزی اساسی ایران را نمایش می‌دهد که که از سال 1961 تا سال 2012 این تراز همواره منفی بود و منفی تر نیز شده است.

تراز تجاری غذاهای اساسی ایران از 1961-2012

تراز تجاری محصولات غذایی اساسی ایران 1978-2010

وی همچنین اظهار داشت: سهم غذاهای اساسی ما در سال های مختلف از سال 88 تا 92 از 30 درصد به 74 درصد رسیده است. 

 مهندس حسن حیدری در ادامه با تاکید بر اهمیت مدیریت تجارت خارجی کشور گفت: طبق آمارها درصد واردات غذای ایالات متحده  بسیار با ثبات است اما در ایران اولا در این امر ثبات نیست و واردات کشور ما بسیار بالااست و درعین حال ایران، کشورهای دیگر را به غذاهای اساسی خودش مثل زعفران، پسته، هنوانه و غیره وابسته کرده است و خودش وابسته غذاهای اساسی کشورهای دیگر می‌باشد.

وی همچنین در اسلایدی ضریب خود کفایی کشورهای عضو گروه 5+1 را نمایش داد و اشاره کرد: می‌توان گفت کشورهایی که احساس قدرت می‌کنند کشورهایی هستند که پایه های اقتدار ملی شان را شکل داده‌اند و اقتدار ملی هم همان تامین غذاهای اساسی برمبنای تولیدات داخلی است.

حیدری، کارشناس ارشد مرکز مطالعات راهبردی غذا و کشاورزی دانشگاه تهران در ادامه به استناد به مصاحبه «رمزی کلارک»  دادستان کل اسبق امریکا با مجله "سان" در مورد ابزارهای اعمال قدرت امریکا گفت: البته همه این مشکلات و منفی بودن تراز تجارت غذای کشور به دلیل بی تدبیری مسئولین داخلی کشور نیست و برخی از این مسائل به توطئه خارجی نیز برمی گردد برای نمونه «رمزی کلارک»  دادستان کل اسبق امریکادر مصاحبه با مجله "سان" اشاره می کند: "محور سیاست خارجی ما این بود که مانع خودکفایی و استقلال دولتها و مردم در زمینه مواد غذایی شویم. ایران نمونه خوبی در این مورد بود. نظام کشاورزی که غذای چند هزاره ایران را تأمین کرده بود، رو به نابودی گذاشت و نتیجه اعمال سیاست‌های ما این شد که ایران مواد غذایی خود را وراد کرد. البته ایران تنها کشور خاورمیانه نیست که وابسته به واردات مواد غذایی است. امروز 22 کشور عربی بیش از نیمی از مواد غذایی مورد احتیاج خود را وارد می‌کنند."

وی همچنین به جریان سازی رسانه ای جدیدی که رسانه های فارسی زبان معاند در مورد کشاورزی و ارتباط دادن آن با بحران آب اشاره کرد و گفت: رسانه های غربی در خط رسانه ای جدید برای وابسته کردن کشور در حوزه غذا مسئله بحران آب کشور را به کشاورزی ارتباط داده و این گونه وانمود می کنند که کشاورزی عامل بحران آب در کشور بوده و ایران نباید کشاورزی خود را توسعه داده و باید آنرا کاهش داده و غذای خود را از بیرون تامین نماید.

زند: کم‌توجهی به بخش کشاورزی اصلی ترین دلیل معضلات این بخش است

دکتر زند، معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی در خصوص وضعیت نگران کننده کنونی کشاورزی و امنیت غذایی در کشور، گفت: اگر بیاییم نیاز جمعیت و تولید کشاورزی را تبدیل به کالری کنیم در آمار شاهد هستیم که ما 52 درصد کالری مورد نیاز مردم را درسال 92 تولید کرده ایم که این امر بسیار نگران کننده است چراکه در سال‌های اخیر حجم این تولیدات حدود 80 درصد بوده است و امروز این حجم به حدود 50 درصد رسیده است.

زند، با بیان اینکه کم  توجهی به بخش کشاورزی اصلی ترین دلیل این معضلات است گفت: این آمار از نظر امنیت غذایی هشدار بزرگی به ما می‎‌‌دهد که امنیت غذایی ما وضعیت شکننده پیدا کرده است؛ این‌ها در  شرایطی است که الان در دنیا هم مثل قبل به ما غذا نمی‌دهند و اگرهم در آینده غذا بدهند شرایط مانند گذشته نخواهد بود.

بیش از 700 میلیون دلار واردات در چهار ماه اول سال دولت جدید داشته‌ایم

در این بخش از برنامه اسلایدی نمایش داده شد که نشانگر ده قلم کالای اساسی کشور از سال 90 تا93   بود که از این ده قلم کالای عمده به طور متوسط شش قلم غذای اساسی کشور مانند گندم، گوشت، برنج، روغن سویا، دانه های روغنی همواره وجود داشته اند.

 همچنین آمارها نشان می دهد در دولت جدید نیز در چهار ماه نخست سال 93 بیش از 700 میلیون دلار برنج و نیز بیش از 800 میلیون دلار گندم واردات داشته ایم و اقلام عمده غذایی نیز هنوز نقش جدی در واردات اقلام عمده کشور دارند.

 همچنین به صورت خاص در نمودار دیگری نشان داده شد که با ظهور برندهای خاص برنح واردات این محصول از سال 91 به 92 دو برابر شده است.

 زند: به دلیل واردات بی‌ رویه، کشت برنج پرمحصول به صرفه نیست

در ادامه دکتر زند در خصوص میزان نیاز کشور برای واردات برنج اعلام کرد: سرانه مصرف برنج حدود 40 کیلوگرم است؛ کشور ما حدود 530 هزار هگتار زمین شالیزاری دارد و اگر این شالیزارها از اقلام پرمحصولی که ظرفیت خوبی دارند،کشت شوند ظرفیت تولید خوبی در این زمینه خواهیم داشت و تا مرز تولیدات نیاز خودمان می‌توانیم پیش برویم.

وی همچنین خاطر نشان کرد: اتفاقی که افتاده این است که برنج های پرمحصول به دلیل واردات مقرون به صرفه نیست چراکه کشاورز امکاناتی ندارد که تولید برنج برایش ارزان تمام شود تا بتواند با تولیدات برنج خارجی رقابت کند بنابراین اتفاقی که رخ می دهد این است که 30 درصد زمین های زراعی را برنج های پرمحصول کشت می‌کنند و برخی دیگر از کشاورزان گرایش دارند به برنج‌های محلی با کیفیت بیشتر و محصول کمتر لذا میانگین تولیدات ما کم می‌شود و وابستگی هم افزایش پیدا می‌کند.

معاون وزیر جهاد کشاورزی در ادامه خاطر نشان کرد: در تولیدات پر محصول، کشاورز قدرت رقابت با برنج‌های خارجی را ندارد.

زند در ادامه اظهار داشت: وقتی تولید برنج با کیفیت زیاد شود، قدرت خرید مردم به اندازه خرید این محصولات نیست و نهایتا این محصولات در انبارها می‌ماند و بعد برنج‌های خارجی با کیفیت پایین‌تر و قیمت ارزان‌تر جایگزین این تولیدات می‌شوند.

حیدری: نهاد متولی یکپارچه که تصدی امور کشاورزی و امنیت غذایی را برعهده بگیرد در کشور نیست!

حیدری در خصوص پاسخ به سوال پیامکی برنامه اظهار داشت: که مهمترین عامل برای این تشتت این است که نهاد متولی یک پارچه ای در کشور نداریم که هم شناخت به بازارهای داخل و هم خارج داشته باشد. چون در کشور ما پیش بینی نسبت به تولیدات سال آینده صورت نمی‌گیرد و از آنطرف نهاد تصمیم‌گیری نداریم، واردات انبوه قطعا ضربه به تولید کشاورزی ما می‌زند.

همچنین دکتر زند در پاسخ به سوال پیامکی گفت: قطعا گزینه دو و سه صحیح است و احتمال بسیار زیاد مردم هم همین گزینه را انتخاب کرده‌اند.

ندیمی: چرا در این شرایط تحریم ما باید برنج وارد کنیم؟

در این بخش از برنامه طی تماسی با دکتر ندیمی نماینده مردم گیلان در مجلس به بررسی این مشکلات پرداخته شد. این نماینده مجلس در خصوص این معضلات خاطر نشان کرد: سوال شما معطوف به نظام دلالی است و سالها است که این محصولات منافع زیادی را برا افراد معدودی به همراه دارد، به این ترتیب که درآمد این کار آنقدر بالا است که متولیان این امر می‌توانند ریخت و پاش‌های این چنینی  از جمله جوایز گران قیمت را داشته باشند.

 ندیمی در ادامه خاطر نشان کرد: واردات برنج فقط آن وارداتی نیست که دولت اجازه می‌دهد، بلکه قاچاق و واردات بی رویه را هم نیز شامل می‌شود

ندیمی همچنین اعلام کرد:اوایل همین دوره مجلس، آقای صافدل گفتند که ما یک میلیون دویست هزار تن برنج را در ازی طلبمان از هند وارد می‌کنیم که این امر محل تامل است که چرا در این شرایط تحریم ما باید برنج وارد کنیم؟

وی ادر ادامه گفت: اینطور نیست که دولت‌ها بی تقصیر باشند و همه اتفاقات دست مرزنشیتان، قاچاقچیان و دلالان باشد؛ قطعا این اتفاقات به دلیل مافیای تجاری در این زمینه است اما اینگونه نیست که نقش دولت‌ها را در این امر نادیده بگیریم.

ندیمی در خصوص اقدامات انجام شده در مجلس برای حل این معضلات گفت: در اتباط با موضوع تجارت همیشه وزارت کشاورزی مدعی بوده است که ما مرجع تولید هستیم و عددی را که ما و وزارت صنعت می‌دهیم متفاوت است چراکه وزارت صنعت، معدن بیشتر واردات می‌کند نهایتا دو سال است ما این امر را حذف کردیم و گفتیم که بخش تجاری تولیدات کشاورزی برای شما است لذا اکنون وزارت جهاد کشاورزی هیچ عذری ندارد.

ندیمی: آقای نعمت زاده اساسا برای علت در سبد قرار ندادن برنج ایرانی در سبد کالا هیچ توجیهی نداشتند

نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در ادامه خاطر نشان کرد: در مجلس هشتم از آقای میرکاظمی که وزیر بازرگانی بودند سوال کردیم که شما طبق کدام مبنا می‌گویید سرانه تولیدات 40 کیلوگرم است؟ ایشان در پاسخ یکسری مراکز غیرقابل اعتماد را مشخص کردند و گفتند که ما این اطلاعات را از این مراجع نا معتبر گرفته‌ایم بنابراین من به صورت قاطع می گویم که هیچ مرجعی بصور قطعی تعریفی از این عدد  ندارد و حتی افزایش اعداد در نرخ 15 تا 40 کیلو گرم برای هرنفر برای توجیه واردات است.

ندیمی در خصوص چگونگی نظارت بر برنج هندی که در سبد کالا بود، گفت: در مورد سبد کالا در جلسه‌ای که آقای نعمت زاده بعنوان وزیر ذیربط مسئولیت داشتند اساسا برای علت در سبد قرار ندادن برنج ایرانی هیچ توجیهی نداشتند و جمله‌ای را درخصوص نداشتن گونی ده کیلویی مطرح کردند که البته این مطلب قابل تامل است.

زند: نباید سو مدیریت کشور را پای حساب تحریم  و مافیا بگذاریم

دکتر زند در خصوص اجرایی شدن قانونی که در آن قرار شد و ظایف و اختیارات جهادکشاورزی یکپارچه شود؛ گفت: در وزارتخانه قائم مقام وزیر در امور بازرگانی منصوب شده است و بخشی از کار را برعهده گرفته است.

مهندس حسن حیدری با بیان اینکه ما نباید سو مدیریت کشور را پای حساب تحریم  و مافیا بگذاریم، گفت: وقتی ما قاعده گذاری صحیح نمی‌کنیم و وقتی زمین درستی برای بازی طراحی نمی‌کنیم, عده‌ای سود جویی و سو استفاده می‌کنند مثلا همین قانون تمرکز وظایف و اختیارات بخش کشاورزی زیر نظر جهاد کشاورزی چرا اجرا نشده است و چرا آیین نامه‌ای نوشته شد که این قانون از کارایی افتاد؟ اگر مسئولین بجای این بحث که تولید سرانه 40 کیلو است یا 42 کیلو گرم، قاعده گذاری صحیح و نظارت صحیح بر اجرای قوانین داشته باشد، بسیاری ازمشکلات حل خواهد شد.

بحران مدیریت آب را با بزرگ نشان دادن کم آبی پوشش ندهیم

مهندس زند درخصوص ترویج محصولات ایرانی گفت: وظیفه مجموعه ما ترویج برای زراعت و کشاورزی بهتر است و این موضوع یک عزم ملی می‌خواهد. 15 سال پیش در مجله‌ای خواندم که در ژاپن در یکی از میدان‌ها اصلی برنج کاری کرده‌اند که علت این امر این بود که مردم ببینند برنج با چه مشقتی کشت می‌شود تا بتوانند فرهنگ سازی کنند.

حسن حیدری با ارائه اسلایدهایی در خصوص حوزه آب در کشاورزی گفت: ما بحران مدیریت آب را با بزرگ نشان دادن کم آبی پوشش می‌دهیم در همین راستا از 430 میلیار متر مکعب آب وروی در کشور تنها 5 درصد آن به گیاه می‌رسد و مابقی اتلاف می‌شود. حالا شاید سوال اینجا باشد که این اتلاف در کجا انجام می‌گسرد؟ مثلا 70 درصد بارندگی ما تبخیر می‌شود، آیا نمی‌شد مقابل این تبخیر ایستاد؟ نقش آبخیزداری در اینجا چیست؟ سوال من از وزیر نیرو این است که حجم میزان آبی که در شبکه های توزیع صورت می‌گیرد، چقدر است؟ اطلاعات نشان می‌دهد که بخش عمده‌ای از آب قبل از اینکه به کشاورز برسد هدر می‌رود؛ اگر ما این نحوه مدیزیتی که نگاهش به محدود کردن مصرف کننده است را مدیریت کنیم نتنها سیستم بهینه میشود بلکه ورودی سیستم هم افزایش پیدا می‌کند.

برای مصرف بهینه سرمایه گذاری نکرده‌ایم و حالا به بحرانی مواجه شده‌ایم که  در آن کشاورز و کشاورزی آسیب می‌بیند

دکتر زند در ادامه گفت: ما میاییم از کل آب قابل مصرف سهم صنعت و شهر را برمی‌داریم و مابقی را به گردن کشاورزی می‌گذاریم؛ اگر از پایین به بالا محاسبه کنیم حدود 8 میلیون زمین آبی داریم که بطور متوسط اگر مقدار مصرف اینها را هم 8هزار متر مکعب در نظر بگیریم، مقدار مصرف آب کشاورزی 60 میلیون بیشتر نمیشود. بنابراین ما نباید آن آبی را که از سد تا سطح زمین رها می‌کنیم را پای کشاورزی بنویسیم.

وی در ادامه خاطر نشان کرد: در زمینه راندمان انتقال آب به زمین‌های کشاورزی می‌توان گفت ما 8 میلیون هکتار زمین آبی داریم اما کل سرمایه گذاری که روی زمین آبی برای آبیاری تحت فشارکرده‌ایم فقط رور 1.2میلیون هکتار بوده است؛ ما برای مصرف بهینه سرمایه گذاری نکرده‌ایم و حالا به بحرانی مواجه شده‌ایم که  در آن کشاورز و کشاورزی آسیب می‌بیند.

دکتر زند در پایان خاطر نشان کرد: تمام این مشکلات در کشاورزی به عدم توجه به بعد نرم افزاری کشاورزی برمی‌گردد و بنده بعنوان مسئول اصلی ترین سازمان تبلیغات و ترویج کشاورزی عرض می‌کنم که در ده سال گذشته که در ترکیه سرمایه گذاری در خصوص آموزش ده برابر شده است، سرمایه گذاری ما در کشاورزی نصف شده است.

لازم بذکر است که سوال پیام برنامه به شرح زیر است:

به نظر شما مهمترین دلیل واردات بی رویه و تبلیغات گسترده برنج خارجی چیست؟

1_ کیفیت برنج خارجی  5درصد

2_قیمت برنج خارجی 18 درصد

3_سود بالای واردکنندگان و دلالان برنج خارجی 77 درصد

منبع: رجانیوز