وقتی کاهش دو واحدی شاخص تولید صنعت را رشد 10 درصدی می‌خوانند!
داستان از اینجا شروع شد که رئیس جمهور روحانی در نطق خود در حرم رضوی با صدای رسا اعلام کرد؛ «به ملت ایران اعلام می‌کنم ما خوشبختانه از رکود عبور کردیم».
به گزارش رجانیوز، این گفته رئیس جمهور در حالی بود که تیم اقتصادی دولت یازدهم، در چند ماه گذشته مرتباً از تدارک برنامه ای با نیت «خروج غیر تورمی از رکود» سخن گفته بود و درهمین راستا مجلس نیز در آخرین روزهای مرداد ماه 93، با قید یک فوریت با «لایحه خروج از رکود دولت» موافقت کرد(+) تا در اولین فرصت قوانین مورد نیاز این لایحه را تصویب کند!
اما اولین سؤالی که در اینجا مطرح می شود، این است که اگر با اعلام ناگهانی رئیس جمهور ما از رکود عبور کردیم، پس دیگر چه نیازی به بسته خروج از رکود است!
این سخنان رئیس جمهور با انتقاد گسترده‌ای از سوی منتقدان مواجه شد، منتقدان می‌گفتند؛ در حالی که هنوز آماری از سوی بانک مرکزی در این زمینه منتشر نشده است، اعلام عبور از رکود غیر منطقی است. این موضوع ادامه داشت تا اینکه بانک مرکزی در قالب «گزارش تحولات اقتصادی ایران» در بخش واقعی در سه‌ماهه اول سال 1393 (اینجا) اعلام کرد؛ بر اساس محاسبات مقدماتی و اولیه اداره حساب های اقتصادی این بانک، تولید ناخالص داخلی کشور در فصل اول سال 1393 نسبت به فصل اول سال 1392 به‌میزان 4?6 درصد رشد نشان می‌دهد.
گزارش نرخ رشد تولید ناخالص داخلی توسط بانک مرکزی
پس از اعلام رشد 4?6 درصدی توسط بانک مرکزی و انتشار آمار کلی نرخ رشد تولید ناخالص داخلی در بخش های «کشاورزی، نفت، صنایع و معادن، خدمات»، این بار موج جدیدی از انتقادها علیه بانک مرکزی به راه افتاد، منتقدان می گفتند چگونه ممکن است اقتصاد ایران پس از تجربه رشد 5?8- درصدی در سال گذشته با یک جهش 10 درصد به رشد 4?6 درصدی رسیده باشد؟!، آنها می گفتند؛ اگر واقعاً چنین اتفاقی رخ داده است پس باید نمود بیرونی این موضوع را هم در جامعه ببینیم. مثلاً به ازاء این رشد بالای اقتصادی می بایست از خیل گسترده بیکاران کشور کاسته شود و این در حالی بود که مرکز آمار از افزایش شمار بیکاران در این مدت خبر داده بود! (+)
موج انتقادات ادامه داشت و کار به جایی رسید که عده‌ای از کارشناسان رشد اقتصادی را بیشتر شبیه به افسانه خواندند(+) و البته برخی از مسئولان اقتصادی دولت سابق «شائبه دست کاری آمار توسط بانک مرکزی» را مطرح کردند (+). پس از آن بانک مرکزی اقدام به انتشار «آمار دقیق شاخص‌های تولید در بخش صنعت» نمود. (اینجا) و (اینجا)
اما در این باره به چند نکته اشاره می شود:
1- اظهار نظر دقیق راجع به درصد رشد اقتصادی و صحت و سقم آن منوط به در اختیار داشتن آمار دقیق و جامع است، این آمار طبیعتاً می بایست از سوی بانک مرکزی اعلام شود، اگر چه در سال های گذشته شاخص های تولید در بخش های مختلف اقتصادی به کندی و با تاخیر اعلام می شد، اما اینک بانک مرکزی در حرکتی قابل تحسین و در زمانی کوتاه اقدام به انتشار «آمار دقیق شاخص های تولید در بخش صنعت» نموده است (اینجا)، اما برای قضاوت و اعلام نظر نهایی می بایست تا اعلام «آمار دقیق شاخص های تولید در بخش های کشاورزی، نفت، صنایع و معادن، خدمات» منتظر ماند.
2- اما بررسی همین شاخص های تولید در بخش صنعت نشان می دهد که؛
الف) بانک مرکزی با مقایسه شاخص بخش صنعت (شاخص تولید کارگاه های بزرگ صنعتی) در سه ماهه سال 92 و سه ماهه اول سال 93 ، نتیجه می گیرد که بخش صنعت در این مدت با رشد اقتصادی 10 درصدی همراه بوده است! این در حالی است که اساساً مقایسه عملکرد سه ماهه اول سال 92 با عملکرد سه ماهه اول سال 93 اقدامی است که به لحاظ مفهومی فاقد ارزش و اعتبار است و به نوعی می توان آن را یک مغالطه آماری نامید، چرا که بانک مرکزی این رشد را باید در انتهای سال اعلام و به دنبال آن با رشد سال قبل مقایسه کند نه در ابتدای سال! سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که؛ آیا این کار بانک مرکزی به نوعی «بازی با آمار» و مصداق همان: «کلمة الحق یراد به الباطل» نیست؟!
نمودار «شاخص تولید کارگاه های بزرگ صنعتی» در سال های 92 و 93
ب) بررسی نمودار «شاخص تولید کارگاه های بزرگ صنعتی» که توسط نگارنده و مبتنی بر «ارقام اعلامی از سوی بانک مرکزی (اینجا) » ترسیم شده، نشان می‌دهد که؛ دولت یازدهم در شهریور 92، در حالی بخش صنعت را از دولت دهم تحویل گرفته است که شاخص تولید صنعت 186 بوده، پس از آن در پائیز 92 شاخص تولید به رقم 179?6 و پس از آن در زمستان 92 به 184?8 رسیده است و این در حالیست که این شاخص در بهار 93 به 184?1 تنزال یافته است! آیا دولتمردان یازدهم با مقایسه شاخص 186 در بهار 92 و شاخص 184?1 در بهار 93 به این نتیجه رسیده اند که بخش صنعت در یکسال اخیر 10 درصد رشد داشته و آیا این «سیر نزولی شاخص بخش صنعت» مصداق رشد 10 درصدی در بخش صنعت است؟!
منبع: رجانیوز
